ŞANLIURFA

“Seyahat, gençlerde eğitimin, yaşlılarda da görgünün bir parçasıdır.”

Urfa gördüğümüz tüm yerlerden çok farklı. Peygamberler şehri Şanlıurfadayım, sayısız medeniyete ev sahipliği yapan, açık hava müzesi görünümündeki Anadolu kenti. Fırat ve Dicle nehirlerinin hayat verdiği deltada kurulan, insanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden biri olan Şanlıurfa, zengin kültürel mirası ve arkeolojik kazılarda elde edilen buluntularla gezilecek görülecek çok sayıda yere sahip. Özellikle de Harran. 1800’lerde Osmanlı’nın Urfa’ya yerleştirdiği Bedeviler o gün bugündür bu topraklarda kendi örf ve adetlerini koruyarak yaşamaya devam ediyorlar. Arap kültürünün etkisi her yerde kendini hissettiriyor. Urfa inanç turizmi açısından önem taşıyor. Şehrin taşı toprağı başlı başına bir hikaye, ve hikayeye başlayalım artık.

ULAŞIM

Şanlıurfa’ya giderken en kolay yol uçakla gitmek olacaktır. Onun dışında kendi aracınızla gitmek isterseniz İstanbul Şanlıurfa arası 1290 kilometre ve yaklaşık 13 saat 33 dakika sürüyor. Otobüs için ise birçok farklı firma var. Can Diyarbakır, Öz Diyarbakır, Star Mardin, Urfa Hassoy, Mardin Seyahat bunlardan bazıları. Yolculuk süresi ise 19 saatle 21 saat arasında sürüyor. Şanlıurfa Gap Havalimanı’na İstanbul Şanlıurfa arası Anadolu Jet, Türk Hava Yolları ve Pegasus Havayolları’nın direkt uçuşları var. Pegasus Havayolları’nın ve Anadolu Jet’in Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan her gün birer, Türk Hava Yolları’nın ise her iki havalimanından da her gün uçuşları var.

• Adıyaman-Şanlıurfa arası arabayla 110 kilometre ve yaklaşık 1 saat 33 dakika,
• Gaziantep-Şanlıurfa arası arabayla 151 kilometre ve yaklaşık 1 saat 38 dakika,
• Diyarbakır-Şanlıurfa arası arabayla 180 kilometre ve yaklaşık 2 saat 13 dakika,
• Mardin-Şanlıurfa arası arabayla 216 kilometre ve yaklaşık 2 saat 51 dakika,
• İstanbul-Şanlıurfa arası arabayla 1290 kilometre ve yaklaşık 13 saat 33 dakika

ŞANLIURFA İSMİ NEREDEN GELİYOR

Şanlıurfa, eski ve halk arasındaki kısa adıyla Urfa, Türkiye'nin bir ili ve en kalabalık dokuzuncu şehri. Nüfusu 2.035.809 kişidir. Doğuda Mardin, batıda Gaziantep, kuzeyde Adıyaman, kuzeydoğuda Diyarbakır illeri ve güneyde Suriye ile sınırı vardır. Şehrin eski isimleri Ur, Urhoy, Urhei, Orhei, Orhayi, Ruhai, Ruhha, Ar-Ruha, Reha ve Edessa'dır. Kurtuluş Savaşında gösterdiği başarının hatırasından dolayı 1984 yılında "Şanlı" unvanını almıştır. Şanlıurfa'nın 13 ilçesi vardır. Ortalama yükseltisi 518 metre olan 
Şanlıurfa, 19.451 km2'lik yüz ölçümü ile Türkiye'nin en büyük yedinci ilidir.

1919 yılında, önce İngilizlerin, daha sonra Fransızların işgaline uğrayan Urfa, 11 Nisan 1920'de Urfalı milisler tarafından işgalden kurtarılmış; Urfa milletvekili Osman Doğan ve 17 arkadaşının, Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği kahramanlıktan dolayı Urfa ilinin adının Şanlıurfa olarak değiştirilmesine ilişkin kanun teklifi TBMM tarafından 6 Aralık 1984 tarihinde kabul edilerek kanunlaşmıştır. 2016 yılında ise Şanlıurfa halkının Türk Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği kahramanlıktan dolayı TBMM tarafından bu kente İstiklal Madalyası verilmiştir.

NE ZAMAN GİTMELİ

En iyi zamanı Ekim ayı çünkü hem sıcaklıklar düşmüş oluyor, hem de pamuk hasadı vakti.

Bizce gitmek için en kötü zaman yaz ayları. Şöyle söyleyeyim Haziranda sıcaklık 60 dereceyi buluyor. Bayramlarda ve Ramazan döneminde, buradaki birçok restoran kapalı olabiliyor. Dolayısıyla Şanlıurfa’ya gelme nedeniniz gastronomi turizmiyse, bu tarihler uygun olmayabilir.

GEZİLECEK YERLER

Urfa’daki en özel yerler Halfeti etrafındaki batık köyler, Harran’ın ücra köyleri ve Göbeklitepe. Eğer 2 gününüz varsa, ilk gün yarım gününüzü Halfeti’de tekne turu için ayırın, yarım gün de merkezdeki yerleri gezin. Gün batımında tekne turu daha keyifli olabilir ama sıra gecesine de katılacak şekilde planlayın. Urfa merkezdeki her şey yarım güne sığmaz ama ana hatları için gayet yeterli bir zaman. 2. gün de Harran’ı ve Göbeklitepe’yi gezersiniz.

1. Haritayı GoogleMaps‘te görüntülemek için tıklayın.

2. Haritayı GoogleMaps‘te görüntülemek için tıklayın.

BALIKLI GÖL

Şanlıurfa bir inanç turizmi şehri. Birçok önem taşıyan nokta var ama aralarında en ünlüsü Şanlıurfa’nın simgesi haline gelmiş Balıklı gölü. Hikayesi çok bilindik ama yine de anlatalım. Hz. İbrahim putperestliğe karşı mücadeleye başlayınca döneminin Kralı Nemrut tarafından yakalanır ve şu anki gölün olduğu alanda dev bir ateş yaktırılarak yukarıdaki bir tepeden mancılıkla içine atılır. İşte tam o anda Allah tarafından ateşe “Ey ateş, İbrahim’e karşı serin ve selamet ol”‘ emri verilmesi üzerine ateş suya, odunlar da balığa dönüşür. Bugün buraya geldiğinizde hem gölü turlayabiliyor hem de balıkları besleye biliyorsunuz.

Konum için tıklayın.

AYNZELİHA GÖLÜ

Burası da Balıklıgöl’ün bitişiğindeki Aynzeliha Gölü. Nemrut’un evlatlık kızı Zeliha da Hz. İbrahim’e hem aşık olduğundan, hem de ona inandığından, kendisini onun peşinden ateşe atar, orada da bu göl oluşur. 

Konum için tıklayın.

EYYÜP PAYGAMBER CAMİSİ

Şanlıurfa “Peygamlerler Şehri” olarak biliniyor. Diyarbakır da aynı şekilde anıldığından bu çok polemikli bir konu. Hz. Eyyüp’ün hastalığı süresince kaldığı çile mağarası ile hastalığı esnasında tedavi olduğu belirtilen su kuyusu ve Eyyüp peygamberin sırtını dayadığı sabır taşı da burada. Kuran’da denilene göre, Hz. Eyyüp peygamber, cüzzam hastalığına yakalanır, eşi ile beraber Şanlıurfa merkezde bulunan bir mağarada inzivaya çekilip çile çekerek Allah’a ibadet eder. Sonunda bu sabır örneği karşısında Allah tarafından Eyyüp Peygamber’e şifalı su gönderilir. Hz. Eyyüp Makamı bugün Şanlıurfa merkezdeki inanç turizminin en popüler uğrak noktalarından biri.

Konum için tıklayın.

RİZVANİYE CAMİ

Balıklıgöl’ün hemen ucunda bulunan tek minareli cami. Eskiden Bizans Dönemi’nde tam bu caminin olduğu yerde devrine St. Thomas adında bir kilise varmış ama Osmanlı Dönemi’nde 1716 yılında onun yerine bu cami yapılmış. Bizce Balıklıgöl’ü zarifçe çevreleyen hoş bir yapı.

HALİL ÜR RAHMAN CAMİ

Balıklıgöl’ün yakınındaki bir diğer cami. Aslında bir medrese, mezarlık ve Hz. İbrahim’in ateşe atıldığında düştüğü yeri de içine alan bir küllüye gibi düşünülmüş. Burası da orjinalinde Rizvaniye Cami gibi Bizans Dönemin’nden kalma bir Meryem Ana kilisesiymiş o da 1211’de Eyyübiler tarafından camiye çevrilmiş.

HZ. İBRAHİM MAĞARASI VE DERGAHI

Rivayete göre daha Kral Nemrut (Balıklıgöl’ün hikayesindeki kötü kral) henüz Hz. İbrahim doğmadan önce bir rüya görür. Bu rüyayı etrafındaki müneccimlere anlattığında müneccimler ona aynı yıl doğacak bir çocuğun kendisinin saltanatına son vereceğini söylerler. Bunun üzerine Nemrut da askerlerine o yıl doğacak bütün erkek çocukların öldürülmesini emreder. Fakat Hz. İbrahim’in annesi gizlice bir mağarada doğum yapar ve onu 7 yıl bu mağarada gizler. İşte Şanlıurda merkezdeki bu mağara, Hz. İbrahim’in doğduğu mağara ve Şanlıurfa’daki inanç turizminin kalbinin attığı yerlerden. Bunun en önemli nedeni Hz. Muhammed’in sakalının bir telinin de burada olması. Ayrıca halk, bu mağaradan çıkan suyu zemzemden sonra en şifalı su olarak kabul ediyor.

Konum için tıklayın.

ŞANLIURFA KALESİ

Şanlıurfa Kalesi, Hz. İbrahim’in ateşlere atıldığı tepe olan Dambak Tepesi’nde bulunuyor. Kalenin M.Ö. 2000 yılında yapıldığı tahmin ediliyor. Kale bildiğiniz şehir kalelerinden ama kale üstünde bulunan iki taş sütun kalenin kendisinden daha çok dikkat çekiyor çünkü bu iki sütunun Hz. İbrahim’in mancınık tekniği ile ateşe atılmasında kullanılan sütunlar olduğuna inanılıyor. Müzekart geçerli. Pazartesileri kapalı. 

Ziyaret saatleri: 15 Nisan 2 Ekim 08.00  19.00, 3 Ekim  14 Nisan 08.00 17.00. 

Konum için tıklayın.

ŞANLIURFA ÇARŞISI

Avlusunda mırra, menengiç, çay, kahve gibi şeyler içebileceğiniz çayhanelerin olduğu otantik hanlardan Gümrük Han, sağlı sollu iki sıra halinde uzayan dükkânların olduğu ve yöresel giysi ve aksesuarların satıldığı kapalı çarşıya benzer Şanlıurfa Bedesteni, halı, kilim, keçe gibi yöresel ürünleri bulabileceğiniz Halıcılar Çarşısı, bakırcıların ve kuyumcuların kümelendiği Bakırcılar Çarşısı Şanlıurfa merkezin en görülmeye değer çarşıları.

GÖBEKLİTEPE

Son yıllar da dünya Göbeklitepe’yi konuşuyor çünkü keşfi insanlık tarihine dair bilinen her şeyi sıfırladı. İnsanların önce yerleşik hayata geçtiği ve daha sonra inanç sistemlerinin geliştiği düşünülüyordu. Ancak Göbekli Tepe’de bulunan 11,500 yıllık ibadethane insanların daha göçebe iken inanmaya başladığını gösterdi. Aynı zamanda insanların göçebelikten yerleşik hayata geçişine ışık tutacak birçok bilgi barındırıyor. Şanlıurfa’dayken mutlaka uğramalı ve gitmeden Göbeklitepe yazımı okumalısınız.TIKLA

Yaklaşık 12.000 senelik tarihi ile, Mısır Piramitleri’nden ve İngiltere’deki Stonehenge’den yaklaşık 7.500 yıl önce inşa edilmiş Göbeklitepe’nin keşfi ile dünya sallandı. İnsanlık tarihinin bilinen en eski tapınağı oldu. Şanlıurfa’ya bağlı Örencik’te bulunan Göbeklitepe şehir merkezinden araba ile yarım saat sürüyor. Eğer arabanız yoksa toplum taşıma ile 100 numaralı otobüs ile ulaşım sağlayabilirsiniz. Saat 10.00’da, 13.00’da ve 16.00’da Abide durağından yola çıkacan otobüs, saat 12.00’de 15.00’de ve 18’de Göbeklitepe’den hareket ediyor.

Gaziantep merkezden araba ile 2 saat

Diyarbakır merkezden araba ile 2,5 saat

Mardin merkezden araba ile 2,5 saat sürüyor.

Ziyaret Saatleri: Her gün açık. 15 Nisan 2 Ekim: 08:00 19:00 3 Ekim 14 Nisan: 08:00 17:00 Giriş Ücreti: 30 TL Müzekart geçerli. Konum için tıklayın.

ARKOLOJİ ve MOZAİK MÜZESİ

Şanlıurfa Müzesi de en az Göbeklitepe kadar görülmeye değer. Burada Göbeklitepe’nin bir modelini görebilirsiniz. Bunun yanında Asur, Babil ve Hitit çağlarına ait taş eserler, eski çağlardan aletler ve etnografik kalıntıları da görüyorsunuz. Şanlıurfa’da mutlaka uğramalısınız diyeceğimiz yerleden. . 

Ziyaret Saatleri: 15 Nisan – 2 Ekim 08.00 19.00, 3 Ekim  14 Nisan 08.00  17.00. Pazartesileri kapalı. Giriş 8 Tl. Müzekart geçerli Konum için tıklayın.

HALEPLİ BAHÇE MOZAİK MÜZESİ

Bu müzedeki mozaikler, Şanlıurfa Belediyesi’nin altyapı çalışmaları sırasında ortaya çıkmış ve daha sonra yapılan arkeolojik kazılarla aslında bu bölgenin altında mozaiklerle dolu Roma villaları olduğu anlaşılmış. Müzeyi de tam bu noktaya inşa etmişler. Buradan çıkan mozaiklerde dünyanın hiçbir yerinde örneği olmayan Savaşçı Amazon Kraliçeleri’nin tasvirleri var ve bu mozaikler kullanılan malzeme ve teknik ile dünyanın en değerli mozaikleri arasında gösteriliyormuş.

 Girişler ücretiz. Ziyaret Saatleri: Haftanın her günü, 15 Nisan  2 Ekim 08.00 19.00, 3 Ekim 14 Nisan 08.00 17.00. Konum için tıklayın.

HALFETİ

Halfeti’nin kendisi dokusunu yitirse de, buradan kalkan tekne turlarına binmek için mutlaka buraya gelmeye değer. Tur 2 saate yakın sürüyor ve nehrin boyunda diğer sular altında kalan köylere uğraya uğraya Gaziantep’teki Rumkale’ye kadar gidiyor. Çok güzel yerler göreceksiniz. Yanınızda mayo ve snorkel getirip yüzmek serbest.

Halfeti ayrıca “Yavaş Şehir” ünvanı almış bir yer. Cittaslow yani yavaş şehir ünvanı, İtalya’daki bir komite tarafından, şehirleşme ve küreselleşme karşısında, mimarisi, kültürü, gelenekleri, mutfağı, zanaatlarını olduğu gibi bugüne taşımayı başarmış nüfusu 50 binin altındaki yerleşkelere veriliyor.

3000 yıllık tarihinde, Roma’dan, Bizans’a, Sasaniler’den, Emeviler’e, Abbasiler’den, Eyyubiler’e, Selçuklular’dan Osmanlı’ya birçok önemli medeniyete ev sahipliği yapmış Halfeti de 2013 yılında bu ünvanı alarak, Güneydoğu Anadolu’nun ilk ve tek cittaslow şehri olmuş. Ayrıca Halfeti’nin şabut balığı kebabı, erik tavası, patlıcan kebabı, haşhaş kebabı, incir kebabı gibi lezzetlerin olduğu tamamen kendine has bir mutfak kültürü var. Zaten bu özelliği de onun “cittaslow” ünvanı almasında etkili olmuş.

SAVAŞAN KÖYÜ

Birecik Barajı suları altında kalan Halfeti’ye bağlı köylerden biri. Eskiden Savaşan Köyü yine Fırat Nehri kenarındaymış ama bu kadar yakınında değilmiş. Şimdi ise köyü yarım saat yürüme mesafesinde bir yere taşımışlar. Şimdi evler boş ama sahilde kalan 1 2 evi çay bahçesi olarak işleten köyüler var. Suyun altında da en az bir bu kadar daha ev ve bağ bahçe varmış. Özellikle de suyun üzerinde kalan cami minaresi ile fotoğrafçıların favorisi. Halfeti merkezin camisi suyun daha çok kıyısında kalmış bu nedenle Savaşan Köyü camisi kadar malzeme vermiyor fotoğrafçılara. Burası Halfeti’den kalkan tekne turlarının genelde son durağı oluyor.

BİRECİK KELAYNAK ÜREME İSTASYONU

Birecik’teki Kelaynak Üretme İstasyonu, yanlış avlanma ve yaşam alanlarının insan eliyle tahrip edilmesi gibi nedenlerle dünyada nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan, göç yolu Türkiye’den başlayan Kuzey Afrika ve Arap Yarımadası’na uzanıp Fas’ta sonlanan Kelaynakları görebileceğiniz Nil Vadisi ile birlikte dünyadaki iki yerden biri. Kelaynakların en belirgin özelliği isminden de anlaşılacağı gibi kel olması ve ortalama 25 30 yıl süren hayatları boyunca tek eşli olmaları. Orman Genel Müdürlüğü tarafından 1977 yılında kurulan istasyon, son 30 yıla kadar burada üretilen kelaynakları doğaya salarak onların doğal hayat akışlarında göç etmelerine izin veriyormuş ama 1990’da geriye sadece 1 kelaynak döndüğünde artık sadece üretme istasyonu olarak faliyetlerine devam etme kararı almış. Burayı ziyaret edip, kelaynakları görebilir ve haklarında daha detaylı bilgi alabilirsiniz.

KÜMBET EVLER

Harran’ın en önemli mimari özelliği, Mezopotamya’nın tarihi MÖ. 6000’li yıllara kadar giden kümbet evleri. “Trullo” denilen üst üste bindirme yöntemi ile inşa edilmiş, yan yana dizili kümbet evleri mutlaka görmelisiniz. Avrupa’daki örneklerini İtalya’nın Alberobello adlı küçük kasabasında görebileceğiniz bu konik kubbeli, kümbet evlerin özelliği kurak özelliklere sahip olan bölgede ağacın bulunmaması dolayısıyla da yapı malzemesi olarak ahşap malzemenin kullanılamıyor oluşu.
 
Ayrıca Harran çevresinde bol bulunan yapı malzemesinin tuğla oluşu da bu evlerin bu bölgede yaygın olmasının bir diğer nedeni. Evlerin en büyük olayı yazın çöl sıcağında serin, kışın sert soğuklarında sıcak olabilme özelliğinde olmaları. Harran civarında toplamda yaklaşık 960 tane bu tip evlerden var. Hepsi civardan toplanan tuğla malzemelerle son 150 200 yıl içinde inşa edilmişler. Evlerden sadece birinin içine girip ortamı görebiliyorsunuz. Bu ev Harran Kaymakamlığı’nca restore edilerek ziyarete açılan “Kültür Evi”.

Konum için tıklayın.

ŞUAYB ŞEHRİ

Şuayb Şehri, Harran’a 45 kilometre mesafede Roma Dönemi’nden kalma bir antik kent. Yüzlerce kaya mezarı ve Roma dönemi mimarisini yansıtan evlerin kalıntıları bulunuyor. Şehir ismini de bir süre burada yaşadığı düşünülen Şuayb Peygamber’den alıyor. Zaten burada Şuayb Peygamber’in makamı kabul edilen bir mağara da var. 

Konum için tıklayın.

SOĞMATAR ANTİK KENTİ

Şuayb Antik Kenti’ni 15 kilometre geçince Soğmatar Antik Kenti’ne varıyorsunuz. Burada da Şuayb Şehri’nde olduğu gibi Roma Dönemi’nden kalma ama burası bir yerleşim alanından çok bölgedekilerin mağaralarda ay ve gezegen tanrılarına tapındıkları bir kutsal alan. Yapılan araştırmalarda, buradaki Pognon Mağarası’nda bulunan dinsel motiflerden Ay tanrısı Sin’e tapınıldığı ortaya çıkmış. Soğmatar Antik Kenti’nin en akılda kalan kısmı Kutsal Tepe denilen ve üzerinde tanrı kabartmalarının, yazıtların olduğu tepe. 

Konum için tıklayın.

BAZDA MAĞARALARI

Bazda Mağaraları, aslında gerçek mağaralar değiller. Bunlar bu bölgenin taş ocakları. Ortaya çıkan mağara gibi oyuklar da buradan kesilen taşların oluşturduğu yarıklar, galeriler ve tüneller. Çevredeki Şuayp Şehri, Han el-Ba’rur ve diğer Harran yapıları için kullanılan taşlar yüzyıllardır bu taş ocaklarından gelme.

Konum için tıklayın.

HAN EL BARUR KERVANSARAYI

Han El-Ba’rur, Bağdat-Harran ticaret yolu hattı üzerinde, Eyyubiler’den kalma bir 12. yüzyıl kervansarayı. “Ba’rur” Arapça’da “Keçi gübresi” demekmiş. Rivayete göre bu kervansarayı yaptıran kişinin bir özelliği, burada konaklayan misafirlerine üzüm ikram etmesiymiş. Yine bu rivayete göre, bu kişi kendinden sonra gelecek olan han işletmecileri hakkında “benden sonrakiler burayı keçi gübresi ile dolduracak” şeklinde bir kehanette bulunmuş. Kehanet bu ya zaman gelmiş gerçekten de bu yapı Moğol istilası ile yağmalanıp harabeye dönünce halk tarafından ahır olarak kullanılmaya başlanmış. 

Konum için tıklayın.

HARRAN ÜNİVERSİTESİ

Türkiye’de dillere dünyadaki ilk üniversite olarak yerleşmiş. Genelde kaynaklarda burası “Müslümanlar’a ait ilk üniversite” olarak geçiyor. Kesin olarak bilinen şu ki Harran’da yaşamış olan Paganist Asur ve Babil uygarlıklarının inancında gezegenlere, ay ve güneşe tapınma olduğu için astronomi de çok ilerilermiş ama onlar zamanında üniversitenin var olduğuna dair teoriden öteye geçen bir kanıt yok. Sanıldığının aksine aslında eskiden bu bölgede öyle pek deve falan yokmuş. Turistler gelmeye başlayınca halk Suriye’den gidip deve almaya başlamış ilgi çektiği için. 

Konum için tıklayın.

ATATÜRK BARAJI

Sıra geldi ilkokul coğrafya derslerimizin vazgeçilmez konusu, Türkiye’nin gelmiş geçmiş en geniş kapsamlı kalkınma projesi GAP’ın (Güneydoğu Anadolu Projesi’nin) mega yapısı Atatürk Barajı’nı yerinde görmeye. Baraj, aslında sınırları içinden Fırat Nehri’nin geçtiği Adıyaman ve Şanlıurfa’yı içine alan bir araziye yayılıyor ama barajın Şanlıurfa’da kalan kısmında bir seyir terası bulunuyor. Bu seyir terasından barajın ne yazık ki sadece bir kısmını görebiliyorsunuz. Barajın gerçek büyüklüğünü kestirebilmek için ancak kuşbakısı bir görüş açısı lazım. Yine de 1992 yılından beri, 84,5 milyon m³ lük hacmi ile tüm dünyanın en büyük 6. barajı Türkiye’nin ise tek başına en büyük elektrik ve sulama kaynağı olan barajı görmeden geçmeyin. 

Konum için tıklayın.

URFA’DAN BUNLARI YAPMADAN DÖNMEYİN 

• Birecik’te Patlıcan Kebabı ve Haşhaş Kebabı, İsminde haşhaş var diye içinde haşhaş var sanmayın. Zırhla çekilmiş kıyma et, baharatlar ve sebzelerin karışımından elde edilen bir harcın şişlere takılıp pişirilmesiyle yapılıyor. Patlıcan kebabı ise kebabın ve kesilmiş patlıcanların tepsiye dizilip fırınlanmış hali. İkisinin de en hası Birecik’te yeniyor.  

• Halfeti’de Yüzer Restoranlarda Şabut Balığı Yiyin. Türkiye’de sadece Fırat ve Dicle Nehirlerinden çıkan bir tatlı su balığı türü. Tip olarak kefale benziyor ayrıca çok pullu ve kahverengimsi. Lezzetli ve yağlı bir beyaz eti var. Özellikle ızgarası ve buğulaması güzel oluyor. Halfeti kıyısındaki yüzer restoranlarda, gün batımına karşı yemeli. Konum için tıklayın.

• Birecik Barajı Suları Altında Kalan Halfeti’den Tekne Turuna Çıkın. Halfeti’den kalkan tekne turları ile hem Halfeti çevresinde dolaşıyor hem de Savaşan Köyü önünden geçiyorsunuz. Bu rota üzerinde Birecik Barajı’nın suları altında evler, camiler, meşhur Rumkale, mağaralar, çay bahçeleri var. Savaşan Köyü’ne geldiğinizde teknelerle iskeleye yanaşıp hem buradaki çay bahçelerinde mola veriyor, hem de köyü geziyorsunuz. Halfeti’den çıkıp Gaziantep, Rumkale’ye kadar giden turlar 2 saat kadar sürüyor. Tekneler balık ve et restoranlarının da olduğu yerden kalkıyor.

• Gümrük Han’da Kahve Molası Verin Kanuni Sultan Süleyman döneminden kalma bir kervansaray olan Gümrük Han için Şanlıurfa’nın Tahmis Kahvesi diyebiliriz. Domino oynayan amcalarla dolu tarihi bir han burası. Menengiç veya klasik Türk kahvesi içip mola vermek için ideal yerlerden. Konum için tıklayın.

• Merkezde Şanlıurfa Mutfağı Demirbaşlarını Tadın. Bilirsiniz ki bizde kebabta acılı acısız ayrımı Adana mı Urfa mı diye yapılır ve bol acılı Kebab denince hiç kimse Adanalıların eline su dökemez. Ama konu ciğer kebabı olduğunda bizce Urfalılar diğer herkesden bir sıfır önde. En hasını, Balıklıgöl’e çıkan yolda çarşı içinde, alçak ahşap masalı ve tabureli, küçük, salaş mekanlarda yiyebilirsiniz.

• Edepsiz Tatlı “Şıllık”ı Deneyin. Ülkemizin en edepsiz tatlısını yemeden dönemezsiniz. 

• Nein  İddialara göre çok eski bir Güneydoğu Anadolu yemeğiymiş, hatta ismi Kürtçe’de ıslak, sulu gibi anlamlara gelen Şileki kelimesinden geliyormuş. İsmi hafif meşrep olan bu tatlıyı, akıtmanın şerbetli ve içi ceviz dolgulu hali olarak düşünebilirsiniz. 

• Yemek Sonrası Seyir Teraslı Cafelerde Balıklıgöl Manzarasına Karşı Bir Şeyler İçin.Yemekten sonra çay kahvenizi, Balıklıgöl’e tepeden bakan, seyir terası misali manzaralı cafelerde için. Bu cafelerde gündüz göreceğiniz şehir silüeti pek bir şey ifade etmiyor ama akşam olup da şehir ışıkları yandığında inanılmaz güzel bir şehir manzarası oluyor. Konum için tıklayın.

• Merkezde Bir Sıra Gecesine Katılıp Çiğ Köfte Yiyin. Şanlıurfa’da sıra gecesi düzenleme geleneği turistik bir boyut kazanmış. Çeşitli konuk evlerinin düzenlediği sıra gecelerine belirli bir ücret karşılığında konuk olup, hem çalgılı türkülü bir gece geçiriyor hem de Şanlıurfa mutfağının olmazsa olmazları çiğköfte ve şıllık tatlısını tatma fırsatı buluyorsunuz. Konuk evlerinin en ünlüleri Gülizar Konuk Evi ve Cevahir Han.  Rezervasyon yapmadan önce gidip yeri önden görmekte fayda var.

• Harran Ovası’nda Pamuk Hasatını Yakalayın.  Aslında Harran Ovası, tarihi 5000 yıl öncesine dayanan verimli bir arazi ama bunca zaman içinde onu besleyen ırmakların kurumasıyla git gide çoraklaşmış. 1970’lerde başlatılan, Cumhuriyet döneminin en kapsamlı tarım ve kalkınma projesi, hepimizin coğrafya derslerinden çok iyi bildiği GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) sayesinde Fırat Nehri’nin Atatürk Barajı’ndan taşınan suları bu çorak araziyi verimli bir vahaya dönüştürüyor. Ekim ayında Urfa’ya gelirseniz bir araba kiralayıp Harran Ovası’nda pamuk hasadını yakalayın deriz. 1880’lerde Osmanlı’nın Harran’a yerleştirdiği Bedeviler hala kültürlerini yaşatmaya devam ediyorlar.

• Harran’ın Köylerini Gezin. Şanlıurfa’nın en özellikli yerlerinden Harran’ın merkezi biraz hayal kırıklığı yaratıyor çünkü Harran ne yazık ki otantik ve tarihi dokusunu koruyabilmiş yerlerden değil. Şanlıurfa’ya gelirseniz ne yapıp edin bir araba kiralayıp Harran’ın köylerini gezin, fırsatını bulursanız buradaki yerel halkın misafiri olun.

YEMEK KONUSU

Kırmızı çizgimiz yemekler. Bol acılı kebabıyla, çiğ köftesiyle, ciğeriyle meşhur Şanlıurfa’da ne nerede yenir. Az az hepsini denemenizde fayda ve sağlık var. Ve tabi Ki de kilo olarak geri dönüşü de olacak.

CİĞER KEBABI

Ciğer kebabı konusunda bizce Urfalılar diğer herkesden bir sıfır önde. Gaziantep’te sabah kahvaltısında yeniyor ama Şanlıurfa’da ciğerin sabahı akşamı yok. Günün her öğününde sevilerek yeniyor. İşin püf nokatası şişlerin ince, şişlere takılan ciğer parçalarının çok da iri olmamasında. Taze soğan, nane ve kimyon da bu okeyin dördüncüleri.

Cigerci Aziz Usta

Şanlıurfa’da ciğerin en hasını, Balıklıgöl’e çıkan yolda çarşı içinde, alçak ahşap masalı ve tabureli, küçük, salaş bir mekan olan Meşhur Ciğerci Aziz Usta’da bulabilirsiniz. Masada bütün bütün duran soğanları kendiniz dilediğiniz gibi doğruyorsunuz.
 Adres: Pınarbaşı Mahallesi, 1211. Sk. No:13, Merkez Tel: 0538 782 25 78 Konum için tıklayın.

Sevgi Ciğer Salonu

Şanlıurfa’da ciğeri bir nebze daha restoran kafasında bir yerde yemek isterseniz en doğru adres Sevgi Ciğer Salonu. Menüde sadece ciğer değil kuşbaşı ve tavuk şiş de var ama buranın olayı ciğer kebabı tabi.
 Adres: Şehitlik Mh. İpekyolu Blv. Meteoroloji Cd. 84. Sk. (İpekyol Cd.) Tel: 90 414 314

Sembol Ocakbaşı

Urfa’da ciğer yiyebileceğiniz bir üçüncü yer de Sembol Ocakbaşı, Yarım Ciğer, soğan, salata, yarım kuşbaşı kebap söyleyin. 
Websitesi 
 Adres: Merkez İpekyol Cad. Küçük Apt. No:1 Haliliye Tel: 0543 315 86 86 Konum için tıklayın.

HAŞHAŞ KEBABI

İsminde haşhaş var diye içinde haşhaş var sanmayın. Zırhla çekilmiş kıyma et, baharatlar ve sebzelerin karışımından elde edilen bir harcın şişlere takılıp pişirilmesiyle yapılıyor. Şanlıurfa’da haşhaş kebabının en iyisi Birecik’te yeniyor. Zaten Şanlıurfa’nın Birecik bölgesine ait bir kebap.

Cevdet Usta

Haşhaş kebabının en hası Birecik’te yeniyor. Özellikle de Birecik merkezdeki Cevdet Usta’nın Yeri, haşhaş kebabının bir numaralı adresi. 
 Adres: Merkez Mahallesi, Belediye Cad. İskele Çarşısı No:29 / A İş Bankası yanı, Birecik Tel: (0414) 652 90 12 Konum için tıklayın.

PATLICAN KEBABI

Urfalıların balcanlı kebap dediği Patlıcan kebabı ise kebap ve patlıcanların şişlere bir patlıcan bir et olarak dört patlıcan üç et şekilde saplanıp kömür ateşinde pişirilmesiyle yapılan kebap türü. Önceden kesilip kızartılmış patlıcanların tepsiye dizilip fırına verilmesiyle yapılan versiyonu da evlerde oldukça sık pişen bir yemek. Özellikle de Şanlıurfa’nın Birecik bölgesine has lezzetlerden.

Dedecan Ocakbaşı

Şanlıurfa’da patlıcan kebabı ile iddialı yerlerden. Ciğer kebabı, kuşbaşısı ve içli köftesi de çok seviliyor. Üstüne billuriye ve şıllık tatlısı da yenilesi. 
Adres: Kasaptaşı Parkı Yanı 300 Evler Çarşı içi No: 11 Websitesi Tel: 0414 315 25 25 Konum için tıklayın.

Gülbaba 

Burası da Birecik’te patlıcan kebabının en popüler adresi. Yemeğin yanında sürahi ile ayran geliyor. 2013 yılında Vedat Milor Urfa’ya geldiğinde burada kebap yemiş ve köşesinde özellikle burada yediği patlıcan kebabının son zamanlarda yediği en başarılı kebap olduğunu yazmış. 
Adres: Merkez Mahallesi, Kale Altı Cad. No:23, 63420 Birecik Tel: 0414 652 48 22 Konum için tıklayın.

LAHMACUN

Çulcuoğlu Baklava

Lahmacun’u, şıllık tatlısı, içli köftesi, kebaplara Şanlıurfa mutfağına dair hemen hemen her şeyi bulabileceğiniz bir restoran.
 Adres: Atatürk Mahallesi, Merkez/Haliliye/ Tel: 0414 312 95 95 Websitesi Konum için tıklayın.

ÇİĞKÖFTE

Bulgur, isot, kıyılmış et, salça, soğan, maydanoz ve çeşitli baharatların elle iyice yoğurulmasıyla yapılan Çiğ köfte artık öyle aldı yürüdü ki Şanlıurfa sınırlarından çıkıp zincir markalarla 81 ilde herkese iki sokak ötede hale geldi. Tabi şöyle bir fark var ki bazı sağlık önlemleri nedeniyle bu zincir markaların çiğköfte içinde çiğ et kullanmalarına artık izin verilmiyor. Bizce içindeki en temel madde olan eti çıkardığınız halde bile her türlü lezzetli kalmayı başaran bir şey şu çiğköfte.

Gülüzar Konuk Evi

Aslında tüm restoranlarda ciğköfte bulabilirsiniz. 
 Adres: Yeni Mh. Divanyolu Cd. No : 2363100 Tel: (0414) 215 05 05 Konum için tıklayın.

URFA KEBABI

Bildiğiniz üzere, kebabçılarda size acılı mı acısız mı diye değil Adana mı Urfa mı diye sorulur. Adana bol acılıdır, Urfa ona nazaran bir nebze daha acısızdır ama asla bir köfte kadar da düz değildir. Urfa kebabının en önemli özelliği zırhta çekiliyor olması. Adana’da Urfa’da öyle kıyma makinasından geçme et kullanılmaz. Et sadece zırh adı verilen satıra benzer, ikili tutma yeri olan keskin bıçakalarla parçalanır. Böylece et tabir-i caiz ise ölmez ve özelliğini yitirmez.

Altın Restoran

Şanlıurfa’da aklınıza gelebilecek tüm kebap çeşitlerini bulabileceğiniz bir kebabçı. Birçok şeyi aynı anda tatmak için ideal. 
Adres: ŞUTİM Yeni Hal Pazarı Websitesi Tel: (0414) 315 34 43 Konum için tıklayın.

ŞABUT BALIĞI

Şabut balığı, Türkiye’de sadece Fırat ve Dicle Nehirlerinden çıkan bir tatlı su balığı türü. Tip olarak kefale benziyor ayrıca çok pullu ve kahverengimsi. Lezzetli ve yağlı bir beyaz eti var. 15 kiloya kadar çıkıyormuş. Özellikle ızgarası ve buğulaması güzel oluyor. Sadece Fırat ve Dicle nehirlerinden çıkan bir balık olduğundan en tazesini Şanlıurfa’nın Halfeti ilçesine ait bir yemek. Şanlıurfa’da lüks restaurantlar beklemeyin. Halfeti kıyısındaki yüzer restoranlarda veya Birecik’in Fırat Nehri kıyısındaki salaş ama temiz balık restoranlarında bulabilirsiniz.

TERBİYESİZ TAVUK

Şanlıurfa’da yemeklerin isimleri ya hafifmeşrep ya da terbiyesiz. Şıllık tatlısından sonra bir de terbiyesiz tavuk var ki Şanlurfa’da baya ünlü. Izgara parça tavuk olarak düşünebilirsiniz. Asıl mucidi Osmanlı Ocakbaşı ama Çağdaş Ocakbaşı onu sollamış durumda.

Çağdaş Ocakbaşı

Terbiyesiz tavuğun en sevilen yeri. Terbiyeli kuşbaşısı da güzel. Fiyatlar gayet makul.
Adres: Osmangazi Mh. Behçet Arabi Cd. 400. Sk. Tepecan Apt. No: 163100 Tel:+90 414 313 38 00 Konum için tıklayın.

Osmanlı Ocakbaşı

Terbiyesiz tavuğu icat eden ocakbaşı. Zeytin salatası ile de ünlü. 
Adres: Emniyet Cd. 7 A, Hamidiye Mahallesi, 63300 Şanlıurfa Merkez Websitesi Tel: 90 414 315 04 44 Konum için tıklayın.

KELLE PAÇA

Oldukça etsever bir şehir olarak Şanlıurfa’da sakatatın da hasını bulabileceğiniz garanti. Mumbar (bumbar) dolması, kızartması, kelle paça, tirit ve büryan gibi belki biraz ağır ve her zevke hitap etmeyecek ama gece gece mide kazıntısına bire bir oldukları su götürmez bir gerçek olan lezzetler bulabilirsiniz.

Kırmızı Et Lokantası

Gece yarısı karnınız kelle paça, beyran, tirit, mumbar gibi her damak zevkine uymayan ama sevenleri için dünyanın en güzel yemekleri olabilecek lezzetler çekerse Şanlıurfalı gececilerin favori mekanı Kırmızı.
Adres: Yenişehir Mh. M.Akif Ersoy Cd. 235. Sk. Haliliye 63100 Tel: +90 414 315 19 99 Konum için tıklayın.

ŞILLIK TATLISI

Şanlıurfa’da herhangi bir yemeğin finali genelikle akıtmanın şerbetli ve içi ceviz dolgulu hali olan şıllık tatlısı ile yapılıyor. Şıllık tatlısının “iddialı” ismine aldanıp hem arkasında akılda kalıcı bir hikaye hem de lezzet anlamında pek de aman aman bir şey ummayın. Zira ismi Kürtçe’de ıslak, sulu gibi anlamlara gelen Şileki kelimesinden geliyormuş. Yani zamanla evrile evrile bu ismi almış. Lezzet olarak da bizce gerek billuriye gerekse kadayıf onu cebinde sallar ama yine de Şanlıurfa’ya gelmişken Türkiye’nin en edepsiz tatlısını denemden dönmek olmaz.

Gülhan Restoran

Gülhan Restoranı Şanlıurfa’nın esnaf lokantası olarak düşünebilirsiniz. Başta şıllık tatlısı çok seviliyor ama onun dışında sulu yemeklerden, çiğköfteye, Şanlıurfa çorbalarından kebablarına diğer tüm Şanlıurfa yemeklerini de tadabileceğiniz bir yer. 
Adres: Bahçelievler Mahallesi, Atatürk Blv. No:32, 63600 Siverek/Haliliye Websitesi Tel: (0414) 313 33 18 Konum için tıklayın.

BİLLURİYE

Billuriye ve kadayıf, Şanlıurfa’nın Şıllık’tan sonraki diğer ünlü tatlıları. Kadayıf, bildiğiniz şetbetli, içi fıstıklı tel şehriyeden yapılıyor. Billuriyeyi de tel kadayıfın kare kesilmiş, içindeki fıstık yoğunluğundan yeşil renge dönmüş, gül suyu ile tatlandırılmış ve daha kıtır hali gibi düşünebilirsiniz.

Şanlı Miroğlu Kadayıf

Miroğlu tadabileceğiniz Şanlıurfa’daki en iyi yer. Üstelik yaz aylarında yanına bir top da dondurma kondurup tatlıları taçlandırıyorlar ama yazık ki kışın dondurma olmuyor. Şanlıurfa sınırlarında bulabileceğiniz en iyi künefe de burada.
 Adres: Emniyet Cd. 376. Sk. Bulvar Apt. 63200 Websitesi Tel: +90 414 314 14 14 Konum için tıklayın.

BAKLAVA

Kesinlikle katılıyoruz baklavanın hası Gaziantep’te yenir. Ama Gaziantep’in en yakın komşusu Şanlıurfa’da da baklavasına şans verebileceğiniz yerler var.

Üstüneller

1989 yılından beri Şanlıurfa’nın en iyi baklavacısı. Özellikle kare baklavası ve fıstık deryası adlı içi iri fıstıklı baklavası yok satıyor. 
Adres: Kanberiye Mh. Şube Çıkmazı Sk. No:8 63100 Websitesi Tel: +90 414 315 96 69 Konum için tıklayın. 

KAHVECİLER

Şanlıurfa’da ne içilir sorusunu cevabı Gaziantep’te olduğu gibi değişmiyor. Menengiç kahvesi. Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu bölgesinde yetişen menengiç yani halk arasındaki adıyla çitlembik ağacının saçma büyüklüğündeki meyveleri kahve çekirdeği gibi kavrulup genellikle sütle pişirilip kahve gibi servis ediliyor. Aslında mırrasıyla ünlü şehrimiz Mardin ama bu bölgede de Mardin gibi Arap kültürü oldukça hayatın içine işlemiş olduğundan mırra da menülerde sıklıkla karşınıza çıkacak bir başka kahve türü. En baba kahve severler için bile oldukça yoğun ve acı.

Gümrük Han

Gümrük Han için Şanlıurfa’nın Tahmis Kahvesi diyebiliriz. Burası Kanuni Sultan Süleyman döneminden kalma bir kervansaray. Şimdilerde avlusundaki çay bahçeleri ile menengiç (çitlembik), mırra veya klasik Türk kahvesi içmelik, nostaljik bir kahve molası mekanı. Konum için tıklayın.

Seyir Tepesi

Yemekten sonra çay-kahvenizi içebileceğiniz Balıklıgöl’e tepeden bakan, seyir terası misali manzaralı cafe. Fakat buranın olayı gece yanan ışıklarla ışıldayan şehir silüeti.
Adres: Göl Mahallesi, 2864. Sk. No:9, 63210 Şanlıurfa Merkez Tel: +90 414 314 15 32 Konum için tıklayın. 

KAHVALTI

Köprübaşı

İsot reçelli, bal kaymaklı, katmerli serpe kahvaltısıyla Şanlıurfa’nın salaş ama en sevilen kahvaltı salonu. 
Adres: Melik Cabbar Cd. 1 F, Kamberiye Mahallesi, 63040 Şanlıurfa Merkez Tel: 90 414 314 06 32 Konum için tıklayın.

Zahter

Şanlıurfa’da uygun fiyata kahvaltı yapabileceğiniz en iyi yerlerden. Salçalı yumurtalı, taze tırnak pideli, ballı, kaymaklı serpme köy kahvaltısı meşhur.
Adres: Kamberiye Mahallesi, Melik Cabbar Cd. 6 D, 63040 Merkez Konum için tıklayın.

Nohutcu Seyit Usta

Şanlıurfa’da serpme kahvaltıya alternatif arayanlara Birecik’te meşhur nohut dürümcü Seyit Usta var.
 Adres: Meydan Mahallesi, 63400 Birecik Konum için tıklayın.

Cevahir Han 

Tarihi İpek Yolu üzerindeki bir hanın otel, restoran ve sıra gecelerinin düzenlendiği bir konuk evine dönüştürülmüş hali. Aslında Cevahir Han Restoran’ın kebablarından geleneksel Urfa yemeklerine her şeyi beğeniliyor ama özellikle içinde yok yok olan serpme kahvaltısıyla öne çıkıyor. Hafta içi ve Cumartesi saat 08.00  12.00 arası yöresel serpme kahvaltı, Pazar günleri ise saat 08.00 14.00 arası serpme kahvaltı hizmeti veriliyor.
 Adres: Kadıoğlu Mah. Vali Fuat Cad. No 5 Eyyubiye 63100 Websitesi Tel: 90 414 215 93 77 Konum için tıklayın.

ŞANLIURFA’DAN NE ALINIR

İSOT ve BİBER REÇELİ

 İsot ve kırmızı pul biber arasındaki farkı bilenlerden olarak  otomatikman dönerken bavula bir iki paket isot atacaksınız. Bilmeyenler için söyleyelim. İsot, kırmızı pul biberin daha acısı ve ekstra olarak kurutulma işlemlerine tabi tutulduğundan bir ton daha koyu renklisi. Onun için çiğköfteyi ciğköfte yapan baharat da diyebiliriz. Çiğköftenin içindeki eti öldüren acı bu acı işte. 

MENENGİÇ

Gaziantep, Şanlıurfa gibi Türkiye’nin Güneydoğu Anadolu şehirlerinde yetişen Menengiç yani diğer adıyla çitlembik ağacının kara biber tanesini andıran, kahve çekirdeği gibi kavrulup sütle kaynatılarak servis edildiğinde kahve gibi içilebilen meyvesi.

CEVİZ PEKMEZ SUCUK

Şanlıurfa’da yetişen şire üzümü pekmezinden yapılan cevizli sucukları ve pestilleri Şanlıurfa merkezdeki her çarşıdan, her kuruyemişçiden ve baharat dükkanından temin edebilirsiniz

FESTİVALLER

Suruç Nar Festivali

Tarım / Nar Şanlıurfa / Suruç Tahmini Tarih

Başlama:17.10

Bitiş:18.10

Şanlıurfa Gençlik Festivali

Üniversite Festivalleri / Gençlik Etkinlikleri Şanlıurfa / Şanlıurfa Tahmini Tarih

Başlama:18.10

Bitiş:20.10

Takoran Kültür Ve Doğa Festivali

Turizm Kültür Sanat / Turizm-Kültür-Sanat Şanlıurfa / Siverek Tahmini Tarih

Başlama:04.09

Bitiş:06.09

Avrupa Spor Festivali

Spor / Tüm Spor Dalları Şanlıurfa Tahmini Tarih

Başlama:14.07

Bitiş:18.07

Halfeti Meyve Yemekleri Festivali

Yeme-İçme / Gastronomi - Yemek Şanlıurfa Tahmini Tarih

Başlama:16.05

Bitiş:17.05

M.S (PRENSES)